dot Home - start
dot Prehistorie - Archeologie
dot Historie
dot Bewoning per erf
dot Bewoning per jaar

dot Alle straatnamen





dot Laatste wijzigingen
Stuur een e-mail aan Historisch Emmen
Vanwege een storing kunt u tijdelijk geen email verzenden

Logo Pre-Historisch Emmen

Oudste vermelding Emmen 1139


Grafheuvels


Johan Picardt: grafheuvels.


Grafheuvel nabij Emmerschans
Foto: © J. Withaar.

Grafheuvels zijn de "opvolgers" van de hunebedden en werden voor het eerst opgeworpen omstreeks 2900 v. Chr., in het tijdperk Nieuwe Steentijd (5300-2000 v.Chr.).

Eén van de grootste verschillen met de hunebedden is, dat in het begin van de grafheuvelperiode overledenen niet langer collectief begraven werden, maar dat ieder individu een eigen laatste rustplaats kreeg. Men noemt het begin van het grafheuveltijdperk dan ook wel de periode van de enkel grafcultuur.

In deze tijd deed ook een ander soort aardewerk haar intrede. Vanaf 2900 v.Chr. werden de potten van het zogeheten "trechterbeker type" vervangen door het "standvoetbeker type". Deze bekers zagen er mooier uit dan hun voorgangers.

Geleerden zijn het niet eens over die plotselinge verandering in vorm. Sommige denken, dat binnentrekkende bevolkingsgroepen uit andere streken er de oorzaak van zijn. Andere menen, dat het komt door veranderingen binnen de inheemse samenleving.

Wanneer er tijdens de enkel grafcultuur iemand kwam te overlijden werd hij dus niet meer bijgezet in een hunebed, maar "gewoon" begraven. Over het graf werd een heuvel geworpen, de grafheuvel. Het graf lag in het centrum van de heuvel. Niet altijd werd er een heuvel over het graf geworpen. Wanneer de heuvel ontbreekt, spreekt men van een vlakgraf.

In sommige gevallen werd er rond de grafkuil een greppeltje gegraven waar palen in werden gezet. Men weet niet waarom. Bij de aanleg van de wijk Angelslo zijn veel van dergelijke graven aangetroffen. Overledenen werden in een hurkhouding begraven in een rechthoekige grafkuil die oost westelijk georiënteerd was. Mannen werden op de rechterzij, met het gezicht naar het zuiden gelegd. Vrouwen op de linkerzij, eveneens met hun gezicht naar het zuiden.

Overledenen kregen grafgiften mee. Daarbij werd er verschil gemaakt tussen mannen en vrouwen. Mannen kregen namelijk meer voorwerpen mee. Typerend voor mannengraven zijn de stenen hamerbijlen en vuurstenen werktuigen zoals messen en pijlpunten. Soms werd er een mooie pot meegegeven. Ook de mensen van de standvoetbekercultuur maakten dus gebruik van (vuur)stenen bijlen en werktuigen evenals de mensen van de klokbekercultuur. Uit deze tijd stammen ook de oudste in West-Europa gevonden wagenwielen.

De mensen van de klokbekercultuur leefden in dezelfde tijdsperiode tussen 2600 en 2100 v.Chr. Zij werden eveneens onder een grafheuvel begraven. In het begin van de Bronstijd, omstreeks 2000 v.Chr. werd nog steeds vastgehouden aan het begraven van de doden en de grafheuvel, al veranderde er wel het één en ander.

De rechthoekige grafkuil was vanaf toen namelijk noord zuid georiënteerd en een uitgeholde boomstam, die als kist diende, was nieuw en kenmerkend voor de Midden Bronstijd (1000 v.Chr.) Ook hier werden vaak palenkransen rond het graf gevonden zoals in de Emmerdennen. Ook werden er vanaf die tijd meerdere mensen begraven onder een heuvel. Precies in het midden van een heuvel lag nog wel een hoofdgraf, maar steeds vaker werden er, parallel aan de heuvelvoet, nieuwe graven gedolven. Men noemt dergelijke grafheuvels ook wel "meer perioden heuvels".

In de Bronstijd kwamen voor het eerst ook "dodenhuisjes" voor. Dit waren eenvoudige houten bouwwerkjes die tijdelijk over de heuvel werden gebouwd. De achtergebleven paalgaten zijn bij veel opgravingen teruggevonden.

Vanaf 1100 v.Chr. werden overledenen gecremeerd en de urn, met daarin de asresten van de dode, begraven in een kuil die eveneens weer met een heuvel bedekt werd.

In Emmen zijn meer dan honderd urnenvelden gevonden. Op de Emmeres alleen al werden er in 1843 maar liefst 67 aangetroffen. In het Valtherbos liggen er tientallen en in de Emmerdennen zijn er al meerdere opgegraven. In de wijken Emmerhout en Angelslo heeft men in het verleden ook grafheuvels onderzocht. Bij het voormalige dorpje Angelsloo vond men onder één heuvel een kindergraf.

Beenderen van mensen die in de prehistorie begraven zijn, worden in Drenthe niet aangetroffen omdat ze niet bewaard blijven in de kalkarme bodem.

Ook in 2001 werden wederom sporen van voor de jaartelling gevonden. Op een voormalig deel van de es tussen Westenesscherstraat en Frieslandweg werd door het ARC (Archeological Research and Colsultancy) van de Rijksuniversiteit in Groningen onderzoek gedaan. Waar parkeerplaatsen werden gebouwd voor 800 auto's, lagen sporen van nederzettingen. De meest bijzondere vondst was een vuurstenen mesje die 1500 jaar v.Chr.in gebruik is geweest.

Bron: "Rondom de Heerenhof, historische balans van Emmen, een stad vol dorpen in het jaar 2000", door G.de Leeuw. Uitgeverij Drenthe, Beilen. ISBN 90-75115-29-6, met aanvulling door G.de Leeuw.


 
Neemt u tekst over? Vermeldt u dan ook de bron? (www.historisch-emmen.nl) Dank!